Gdy tracimy ząb – na skutek usunięcia lub urazu – w krótkim okresie czasu może dojść do zaniku dziąsła i kości w miejscu ubytku. Interwencja dentysty może zapobiec zmniejszeniu objętości wyrostka zębodołowego lub uzupełnić braki. To ważne, jeśli planujemy wstawienie implantu z koroną protetyczną. Zapadnięte dziąsła na skutek ubytku kości obniżają szanse na powodzenie wszczepienia implantu.
Tzw. cofnięte dziąsła (zanik dziąsła) to efekt naturalnych procesów po usunięciu zęba, a czasem także uszkodzeń powstałych podczas zabiegu ekstrakcji lub urazu mechanicznego (np. utraty zębów w wypadku). Miejsce w którym osadzony jest ząb to wyrostek zębodołowy. Po utracie zęba rozpoczyna się naturalny proces resorpcji kości – czyli wchłaniania składników mineralnych kośćca, które prowadzi w tym przypadku do jego zaniku.
Zanik dziąsła – jak szybko dochodzi do zmniejszenia objętości wyrostka zębodołu?
W ciągu pierwszych 3 miesięcy po utracie zęba następuje utrata około 2/3 szerokości prokości, a jej wysokość może zmniejszyć się nawet o 20%. Jeśli nie zostanie podjęta żadna interwencja stomatologiczna, wyrostek zębodołu ulega zmniejszeniu. W przypadku pojedynczych zębów pacjent nie odczuwa tak dużych skutków jak w przypadku utraty wielu zębów. Jednak zawsze w następstwie utraty zęba w jamie ustnej rozpoczynają się niekorzystne zmiany. Zęby sąsiadujące z miejscem po usuniętym zębie przechylają się, a zęby przeciwstawne (np. w przypadku utraty lewej górnej „trójki” jest to lewa dolna „trójka”) wysuwają się w kierunku pustego miejsca. To wszystko powoduje zmianę w naturalnym rozłożeniu sił nacisku podczas gryzienia i żucia i może negatywnie wpłynąć na stan wszystkich zębów.
Zanik dziąsła po wyrwanych zębach może zmienić rysy twarzy
W przypadku bezzębia z czasem utrata kości i dziąseł prowadzić może do zmiany rysów twarzy – zmniejszona wysokość dziąseł skutkować może nawet wizualnym efektem zbliżenia nosa do ust. W długim okresie, zmianie ulegają proporcje twarzy – szczęka i żuchwa stają się zapadnięte, co wpływa też na wygląd ust i stan skóry. Protetyczna odbudowa zębów w oparciu o implanty zapobiega lub opóźnia proces cofania się dziąseł, w pewnym stopniu powstrzymanie zmian uzyskuje się przez zastosowanie mostu protetycznego lub protez ruchomych
Ryzyko opisanych powyżej problemów powoduje, że usunięcie zębów powinno być pierwszym etapem dobrze zaplanowanej interwencji stomatologicznej. Idealnie jeśli dentysta zaplanuje skoordynowane czasowo działanie obejmujące usunięcie zęba, zbadanie i ewentualne uzupełnienie tkanek zębodołu, a następnie odbudowę zęba. Uzupełnienie braków po kilku latach od ekstrakcji będzie wymagało skomplikowanych i kosztownych działań, których skuteczność będzie też stała pod znakiem zapytania.
Leczenie wyrostka zębodołowego po usunięciu zęba – co może dziś zrobić dobry dentysta?
Moment usunięcia zęba to jednocześnie początek przygotowań do zastąpienia go implantem lub mostem. Dentysta ma dziś do dyspozycji materiały kościozastępcze – biomateriały ludzkie pochodzące z banku tkanek (allogenne) oraz pochodzenia odzwierzęcego (ksenogenne) którymi może odbudować wyrostek zębodołowy. Uzupełnienie może być konieczne zarówno ze względu na proces resorpcji w przypadku, gdy ząb był usuwany dawniej, jak i z powodu strat związanych z samą ekstrakcją. W przypadku wątpliwości periodontolog może sprawdzić stan wyrostka zębodołowego.
Pomiar wykonuje się za pomocą sondy periodontologicznej. Ocena stanu wyrostka zębowego pozwala następnie zaplanować odpowiednio zabieg uzupełnienia ubytku – najpierw poprzez ewentualne wypełnienie zębodołu na jednej wizycie razem z ekstrakcją zęba (augmentację) a następnie w zależności od stanu kości oraz ustaleń założenie implantu z koroną lub mostu protetycznego.
Uszkodzenia i odbudowa tkanek otaczających ząb
Podczas usuwania zębów lub ich utraty w przypadku urazów mechanicznych, może dojść także do uszkodzeń tkanek miękkich (m.in. wokół blaszki wargowej kości zębodołu). W przypadku uszkodzenia tkanek miękkich, lub ich anatomicznie uwarunkowanej małej grubości (cienki fenotyp dziąsła) stosuje się przeszczep błony śluzowej w połączeniu z wypełnieniem zębodołu biomateriałem. Błona śluzowa pobierana jest z podniebienia pacjenta na tej samej wizycie.
Uzupełnienie tkanek miękkich (dziąsła) wokół zęba jest leczeniem wieloetapowym, dentysta używa do przytwierdzenia przeszczepu w miejscu biorczym szwów chirurgicznych oraz w miejscu dawczym płytkę podniebienną, osłaniającą przed urazami i wspomagającą gojenie miejsca po pobraniu przeszczepu. Po zdjęciu szwów, jeśli planowane jest wszczepienie implantów, należy z tym zabiegiem poczekać do momentu zagojenia się ran.
Odbudowy wyrostka zębodołu można wykonywać zarówno bezpośrednio po usunięciu zęba, jak i w przypadku, gdy ekstrakcja miała miejsce dawno temu. Szybkie działanie zwiększa szanse powodzenia zabiegu. Chroni nasze nas przed konsekwencjami, jakie brak zębów i cofnięte dziąsła niosą dla stanu żuchwy i szczęki.
Autor: lek. dent. Szymon Chełstowski
W gabinecie TWÓJ DENTYSTA doktor zajmuje się periodontologią, chirurgią stomatologiczną, implantologią, protetyką i stomatologią zachowawczą.
