Zwykłe wypełnienie, zwane potocznie „plombą” w wielu przypadkach jest obecnie zastępowane przez odbudowy protetyczne, takie jak inlay, onlay i overlay (wkłady i nakłady). Dlaczego? Jaką przewagę mają te sposoby nad wypełnieniami?
Wypełnienie czy inlay lub onlay?
Przy niewielkich ubytkach nadal podstawowym sposobem naprawy zęba jest wypełnienie. Jeśli jednak ząb jest mocniej zniszczony, zwykła plomba może okazać się niewłaściwym wyborem. Przy bardzo dużych ubytkach, zastosowanie tradycyjnego wypełnienia nie chroni wystarczająco zęba przed dalszymi uszkodzeniami ani nie pozwala odtworzyć jego naturalnego kształtu i kolotu. Na szczęście istnieją nowoczesne metody, które może zastosować stomatolog.
Wypełnienie – kiedy jest odpowiednim sposobem naprawy ubytku? A kiedy nim nie jest?
Plomby to odpowiednia metoda naprawy niewielkich ubytków. Takich, które mają małą powierzchnię i głębokość oraz obejmują jedną płaszczyznę zęba. Wypełnienie jest zwykle rozwiązaniem tańszym i mniej pracochłonnym niż wkłady i nakłady protetyczne. Przy niewielkich ubytkach można wykonać plombę podczas jednej wizyty w gabinecie stomatologicznym. Jeśli konieczne jest leczenie kanałowe, w większości przypadków zwykłe wypełnienie nie będzie już jednak dobrym rozwiązaniem. Dlaczego? Leczenie kanałowe (endodontyczne) zwykle dotyczy poważnie zniszczonych zębów. Działanie próchnicy, a następnie obróbka mechaniczna podczas leczenia powodują, że brak zwykle sporej części korony, a ząb ma ubytki obejmujące kilka płaszczyzn. „Zaklejenie” takiego ubytku plombą nie chroni zęba przed dalszym uszkodzeniem na skutek nacisków podczas żucia i gryzienia. Duża plomba może też się bardzo szybko rozszczelnić, co pozwala bakteriom próchnicy przeniknąć pod jej powierzchnię i dalej uszkadzać ząb. Co gorsza, pacjent długo może nie być tego świadomy – a jeśli zaniedba regularne kontrole u dentysty, pierwszym sygnałem problemu będzie niestety dopiero ból, gdy drobnoustroje zaatakują miazgę zęba.
inlay, onlay i overlay – co to jest?
Tłumacząc na język polski – są inlat, onlay i overlay to wkłady i nakłady. Jeśli chodzi o szczegółową charakterystykę, wygląda ona następująco:
Inlay
To rodzaj odbudowy protetycznej, która jest umieszczana w obrębie wnęki zęba, w miejscu ubytku. Wykorzystywany jest zwykle do uszkodzeń obejmujących jedną płaszczyznę zęba – czyli gdy ubytek tworzy zagłębienie w jego górnej powierzchni. Mówiąc językiem potocznym – inlay (czyli „wkład”) jest umieszczany we wgłębieniu uszkodzonej powierzchni. Jeśli ubytek sprawia, że zniknęła część górnej i bocznej powierzchni, trzeba zastosować onlay, którego definicja jest poniżej.
Onlay
Polska nazwa: nakład lub nakładka protetyczna. Służy do naprawy wykraczającej poza wnękę w górnej powierzchni zęba. Inlay w przeciwieństwie do plomby pozwala lepiej odtworzyć kształt anatomiczny zęba – który nie jest przecież płaską powierzchnią. Onlay może np. odbudowywać uszkodzenie obejmujące wnękę zęba w górnej powierzchni oraz fragment bocznej ściany naturalnej korony zębowej. A co jeśli ubytek objął wiele bocznych ścian? Wtedy dentysta może użyć overlay, który opisujemy poniżej.
Overlay
To element protetyczny, który pokrywa całą powierzchnię zęba. Jest to rozwiązanie podobne do onlay, ale obejmujące całą powierzchnię zęba wraz z płaszczyznami stycznymi do sąsiadujących zębów. Overlay jest ukształtowany tak, że odtwarza naturalne kształty górnej części korony zęba, z uwzględnieniem umiejscowionych tam guzków.
Wypełnienie czy inlay lub onlay?
Jakie są zalety stosowania inlay, onlay i overlay w porównaniu z plombą?
- Nakłady i wkłady wzmacniają naprawione zęby (czego nie może zrobić rozległe wypełnienie). Elementy protetyczne nałożone na ząb pomagają równomierniej rozłożyć siłę nacisku, która działa podczas gryzienia i żucia. W przypadku dużego wypełnienia, silny nacisk może sprawić, że pozostawione cienkie ścianki korony po prostu pękną lub się odkruszą.
- Inlay, onlay i overlay pozwalają na skrócenie leczenia gdy trzeba dokonać kilku sąsiadujących ze sobą wypełnień
- Nakłady pozwalają dłużej zachować zęby po leczeniu kanałowym. Gabinety dentystyczne działające zgodnie z aktualną wiedzą i technologią stosują inlay, onlay i overlay zamiast plomb przy leczeniu kanałowym zębów. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe: zęby z całkowicie zniszczoną naturalną koroną wymagają kompletnej odbudowy w postaci pełnej korony protetycznej. Jeśli jednak pełna korona nie jest stosowana i pacjent wybiera między wypełnieniem, a wkładem lub nakładem, dentysta zdecydowanie powinien zalecić użycie techniki inlay, onlay lub overlay.
- Inlay i onlay maja naturalny kolor zęba (dobiera się tak samo ich odcień, jak robi się to w przypadku koron protetycznych).
Zobacz więcej informacji na temat inlay i onlay >>
Zamontowanie wkładu lub nakładu wymaga minimum dwóch wizyt u dentysty. Zależy to od tego, czy ząb jest leczony kanałowo. W niektórych przypadkach leczenia kanałowego, może być potrzeba więcej niż dwóch wizyt. Gdy ząb jest wolny od próchnicy i opracowany mechanicznie, stomatolog pobiera wycisk i przekazuje go do pracowni protetycznej. Technik protetyczny wykonuje wkład lub nakład, który dentysta montuje na ostatniej wizycie.
Dobrze wykonane inlay’e, onlay’e i overlay’e, właściwie pielęgnowane (czyszczone i nitkowane) mogą posłużyć wiele lat. Czasem ich wymiana może być spowodowana względami estetycznymi. Z wiekiem może się nam bowiem zmieniać odcień naturalnych zębów i wkłady oraz nakłady mogą zacząć się od nich nazbyt odróżniać.
Ilustracja: wavebreakmedia_micro z Freepik