Nalot na języku, plamy, bruzdy - co to może być? Schorzenia języka

Biały język, nalot na języku koloru żółtego albo zielonego lub opuchlizna powinny skłonić nas do wizyty u periodontologa, czyli dentysty zajmującego się leczeniem chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej. Taki stan rzeczy może oznaczać nie tylko schorzenia w obrębie jamy ustnej ale sygnalizować też choroby ogólnoustrojowe.

Biały nalot na języku – co to może oznaczać?

Biały język o odcieniu zbliżonym do kredy często oznacza grzybicę jamy ustnej. Język wtedy na ogół boli, szczypie lub piecze. Infekcja grzybiczna ma też tendencje do rozprzestrzeniania się poza język, atakując dziąsła i podniebienie. Jeśli zatem ból i zmiany nie ograniczają się do języka, z większym prawdopodobieństwem można podejrzewać, że mamy do czynienia z grzybicą – musi to jednak potwierdzić lekarz. Przy grzybicy pojawiać się może także nieprzyjemny zapach z ust. Zakażenie grzybicze jamy ustnej często związane jest z użytkowaniem protez zębowych i ich nieprawidłowym oczyszczaniem.

Przebarwienia na języku jako efekt diety i używek

Jeśli przebarwienia języka nie idą w parze z dolegliwościami bólowymi, winowajcami mogą być nasze nawyki żywieniowe oraz słabość do używek. Powodem nalotu na języku może być picie dużej ilości kawy oraz herbaty, a także palenie papierosów. Jeśli pijemy za mało płynów i dopuścimy do odwodnienia organizmu, nasz język także może ulec przebarwieniu - to tzw. język obłożony.

Bruzdy na języku

Język bruzdowaty charakteryzuje się pojawieniem na jego powierzchni głębokich bruzd, zwykle w przedniej połowie języka lub do 2/3 jego długości. Bruzda może być zarówno jedna, jak i może ich być wiele. Zjawisko to uznaje się za fazę rozwojową języka, która występuje u 1-5% populacji – dlatego też nie jest to schorzenie, które się leczy. W bruzdach mogą jednak czasem powstawać stany zapalne, co powoduje, że trzeba szczególnie dbać o higienę języka, czyszcząc go starannie szczoteczką. Wyróżniamy dwie formy języka pobruzdowanego:

liściasta – występuje wtedy główna głęboka bruzda oraz odchodzące od niej bocznie bruzdy mniejsze
forma w której powierzchnia języka przypomina strukturę mózgu.

Leukoplakia włochata – sygnał alarmowy

Jeśli na bocznych powierzchniach języka pojawią się białe, pionowe fałdy, możemy mieć do czynienia z leukoplakią włochatą. Jest to schorzenie charakterystyczne dla pacjentów z problemami układu immunologicznego. Leukoplakia włochata jest typowa dla pacjentów zarażonych wirusem HIV, ale może też dotknąć osoby poddawane terapii immunosupresyjnej. Immunosupresja (spowolnienie procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych) jest często koniecznym elementem leczenia w przypadku przeszczepów i chorób autoimmunologicznych. W postaci zaawansowanej, zmiany chorobowe mogą obejmować nie tylko boczne powierzchnie, ale także wierzch i spód języka. Obecnie przyjmuje się, że rozwój leukoplakii włochatej jest skutkiem działania wirusa Epsteina-Barr, z którym nie radzi sobie organizm o osłabionej odporności. Powierzchnia nalotu przybiera postać podobną do ręcznika frotte.

Różowe plamy na języku z białymi brzegami – to może być język geograficzny

Jeśli na języku obserwujemy charakterystyczne różowe lub czerwone plamy, na których brak jakby powierzchni, złożonej normalnie z brodawek nitkowatych - może to być język geograficzny. Inna nazwa tego schorzenia to także łagodne wędrujące zapalenia języka lub rumień wędrujący. Brzegi tych „ogołoconych” obszarów mogą mieć białą obwódkę lub wskazujące na stan zapalny zaczerwienienie. Plamy na języku mogą w jednym miejscu zanikać, aby pojawić się w drugim – stąd wrażenie ich „przemieszczania się”. Język geograficzny czasem współwystępuje z podobnego typu zmianami błony śluzowej na podniebieniu i błonie śluzowej policzków. Przyczyny tego schorzenia nie są dokładnie rozpoznane – uważa się że do jego powstawania mogą przyczyniać się skłonności genetyczne, stres oraz niedobory pokarmowe, związane ze złą dietą lub problemami ze strony układu pokarmowego. Język geograficzny stwierdza się nawet u 2% populacji. Schorzenie może samoistnie się zaostrzać lub zanikać, a u wielu osób przebiega łagodnie, nie dając żadnych objawów bólowych. Leczenie zwykle nie jest potrzebne, ale tylko w przypadku prawidłowego rozpoznania schorzenia, ewentualnie koncentruje się na uśmierzaniu bólu oraz podawaniu leków przeciwzapalnych.

Intensywnie czerwony język – to może być anemia

W przebiegu różnych chorób krwi stwierdza się także zmiany w jamie ustnej, z których szczególnie widoczne są zmiany na języku. U osób cierpiących na anemię, język przybiera często intensywnie czerwony kolor i ulega wygładzeniu – podobnie jak w przypadku języka geograficznego zanikają na jego powierzchni brodawki. Dla takiego stanu używa się nawet określenia „łysy język” co wskazuje na jego charakterystyczną gładkość. Zmianom dotykającym pacjentów z anemią towarzyszą często także afty w obrębie jamy ustnej oraz nadżerki błony śluzowej, owrzodzenia, zapalenia kącików ust a także rumień. Aby w takim przypadku zniknęły objawy widoczne w jamie ustnej konieczne jest skuteczne leczenie anemii przez specjalistę.

Gładka, czerwonokrwista plama – może oznaczać zapalenie romboidalne

Zapalenie romboidalne powoduje, że na grzbiecie języka, w jego środkowej części, pojawia się gładka plama (zanikają brodawki na jego powierzchni). Z upływem czasu zmiana ma tendencje do twardnienia, przybiera kształt rombu lub owalu. Jeśli pacjent szybko zgłosi się do periodontologa, schorzenie można stosunkowo łatwo wyleczyć środkami przeciwgrzybicznymi. Jeśli jednak rozpoczęcie leczenia jest odwlekane, pogarsza się znacznie jego skuteczność.

Etiologia zapalenia romboidalengo języka nie jest do końca jasna. Jedna z teorii mówi o wadzie rozwojowej związanej z przetrwałym z okresu embrionalnego tzw. guzkiem nieparzystym. Zapalenie romboidalne jest wywoływane przez grzyb candida albicans (bielnik biały). Czynnikiem sprzyjającym temu schorzeniu jest też palenie tytoniu. Problem dotyka też częściej osoby, które chorują na cukrzycę, przebyły leczenie antybiotykami lub maja obniżoną odporność – np. na skutek przyjmowanie leków immunosupresyjnych.

W przypadku stwierdzenia zmian na języku, nawet jeśli nie towarzyszy im ból lub pieczenie, należy jak najszybciej skonsultować się ze stomatologiem periodontologiem. W wielu przypadkach schorzenia języka mogą świadczyć o problemach ogólnoustrojowych (np. obniżenie odporności, cukrzyca, choroby krwi). Zawsze szybsze rozpoznanie zwiększa skuteczność leczenia.