Protezy szkieletowe to propozycja uzupełnień dla pacjentów, którzy posiadają zachowaną część uzębienia naturalnego lub mają wykonane implanty.
Nazwa „proteza szkieletowa” odzwierciedla konstrukcję tego typu uzupełnienia. Składa się ono z metalowego, induwidualnie modelowanego szkieletu oraz akrylu. Metal stanowi swoiste rusztowanie protezy, na którym oparta jest część akrylowa w postaci sztucznych zębów i dziąseł. Protezy szkieletowe dzięki swojej konstrukcji, przenoszą siły żucia na zęby, służące za mocowanie uzupełniena. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko dyskomfortu odczuwalnego np. przez pacjentów użytkujących protezy osiadające, które uciskają czasem podniebienie i dziąsła oraz wykazują pewną ruchomość w jamie ustnej.
Protez szkieletowe – sposoby mocowania
Protezy szkieletowe mogą być dodatkowo mocowane za pomocą różnych systemów. Standardowo protezy szkieletowe mocowane w jamie ustnej są przy użyciu klamer umieszczonych i widocznych za zębach własnych pacjenta. W celu uzyskania lepszego, bardziej precyzyjnego mocowania oraz poprawy estetyki przez rezygnację z metalowych klamer protezy szkieletowe możemy wyposażyć w zatrzaski, zasuwy oraz oprzeć na koronach teleskopowych. Każda z nich ma swoją specyfikę.
Rozwiązaniem bardzo popularnym są protezy szkieletowe na klamrach. Taki sposób mocowania był historycznie rzecz biorąc pierwszym systemem stosowanym w protezach szkieletowych. Uzupełnienie jest zamocowane na metalowych klamrach, które obejmują naturalne zęby lub zęby z koronami, stanowiące oparcie konstrukcji (są to tzw. zęby filarowe). Klamry także mogą różnić się między sobą – dentyści stosują ich różne systemy i typy.
Wyróżniamy m.in.:
- Klamry doginane
- Klamry odlewane z cierniem
- Klamry powrotne
- Klamry naddziąsłowe
Protezy szkieletowe na zasuwach i zamkach
Protezy szkieletowe mogą być pozbawione klamer (protezy bezklamrowe). Ich mocowanie opiera się wtedy na zamkach oraz zasuwach. Ich przewagą nad protezą klamrową jest często lepszy efekt estetyczny oraz bardziej precyzyjne mocowanie.
Protezy szkieletowe bezklamrowe, wykorzystujące zamki i zasuwy mogą być użyte zarówno gdy pacjent posiada część własnego uzębienia jak i w przypadku bezzębia. Wtedy proteza mocowana jest dzięki implantom.
Mechanizm łączenia protezy ze szczęką lub żuchwą opiera się na systemie zasuw i zamków których jedna część to tzw. patryca, a druga to matryca.
Patryca w systemach opartych na zamkach i zasuwach umieszczona może być na kilka sposobów – np. wewnątrzkoronowo lub zewnątrzkoronowo na zębie filarowym. Matryca to element systemu na ogół umieszczony w protezie. Istnieją też systemy w których to patryca jest montowana między zębami, a matryca w protezie (np. tzw. zasuwy kładkowe, w których patrycą jest kładka między zębami filarowymi, na którą nakładana jest umieszczona w protezie matryca.
Protezy szkieletowe oparte na koronach teleskopowych
Protezy szkieletowe są mocowane na koronach teleskopowych. W tym przypadku podporą konstrukcji jest ząb naturalny lub implant na którym umieszczona jest korona pierwotna. Stanowi ona z kolei mocowanie korony wtórnej. W przypadku protez szkieletowych, koroną wtórną jest jedna z imitacji zębów, stanowiąca część protezy.
Korony teleskopowe dzielą się na dwa podstawowe typy: cylindryczne i stożkowe. Różnią się one między sobą zasadą łączenia. Korony cylindryczne utrzymują na miejscu siły tarcia i przylegania. Korony teleskopowe stożkowe utrzymują się dzięki zaklinowaniu stożka wewnętrznego korony wtórnej na stożku zewnętrznym korony pierwotnej oraz wytworzeniu się w górnej części łączenia podciśnienia. Zapewnia to bardzo dobrą stabilizację protezy teleskopowej.
Protezy szkieletowe acetalowe
Protezy acetalowe to dobre rozwiązanie gdy uzupełnienie obejmuje przednią linię uzębienia. W przypadku protez szkieletowych klamrowych opartych na konstrukcji metalowej, istnieje ryzyko, że będą one widoczne podczas uśmiechu. Protezy szkieletowe acetalowe są wyposażone w klamry wykonane z acetalu. To tworzywo sztuczne o właściwościach termoplastycznych, które można wykorzystać w różnych wersjach kolorystycznych. Dentysta jest zatem w stanie dobrać barwę możliwie najlepiej dopasowaną do pacjenta. Ze względu na estetykę, ale także na wytrzymałość acetalu, protezy tego typu zyskują na popularności, w przypadkach gdy wykorzystywana jest proteza klamrowa.
Protezy szkieletowe niezależnie od systemu mocowania odznaczają się dużą wytrzymałością w porównaniu z podstawowymi protezami osiadającymi (bez wzmocnienia siatką lub łukiem. Zapewniają też wysoki komfort użytkowania, ponieważ pacjenci nie muszą używać klejów ani kremów. Protezy szkieletowe są bardzo dobrze dopasowane do podłoża dzięki czemu pacjent może spokojnie jeść, i rozmawiać, nie obawiając się, że proteza nieoczekiwanie wypadnie z ust. Szeroki przekrój typów zamocowania pozwala dentystom dobrać optymalne rozwiązanie do potrzeb i budżetu pacjenta.
Skrócone informacje, jakie typy protez są aktualnie dostępne dla pacjentów prezentujemy w artykule "Protezy ruchome - rodzaje i zastosowanie"
Autor: lek. dent. Szymon Chełstowski
W gabinecie TWÓJ DENTYSTA doktor zajmuje się chirurgią stomatologiczną, implantologią, protetyką i stomatologią zachowawczą.
