Stan zębów Polaków z pokolenia na pokolenie poprawia się. Stosowanie protez ruchomych dotyczy coraz rzadziej osób w młodym lub średnim wieku. Nadal jednak protezy ruchome są wykorzystywane często do uzupełniania ubytków w przypadku seniorów oraz osób, u których niemożliwe jest wykonanie uzupełnień stałych – implantów i mostów.
Jakie są dostępne protezy ruchome?
Protezy ruchome to wszystkie uzupełnienia, które nie są przytwierdzone na stałe do kości lub innych zębów (tak jak np. implanty, mosty czy korony). Każdy rodzaj protezy ruchomej pacjent może wyjąć samodzielnie i poddać zabiegom higienicznym.
Protezy ruchome dzielimy na:
- protezy szkieletowe,
- protezy bezklamrowe - na zatrzaskach, zasuwach, koronach teleskopowych,
- protezy osiadające - całkowite i częściowe,
- protezy elastyczne (akronowe).
Protezy szkieletowe
Protezy szkieletowe składają się z metalowego szkieletu i osadzonej na nim części akrylowej, z której wykonane są sztuczne zęby oraz imitacja dziąsła.
Aktualnie na rynku dominują dwa typy szkieletu: chromo-kobaltowy oraz chromo-niklowy. Szkielet protezy wyposażony jest w klamry, które pozwalają zamocować go na własnych zębach pacjenta. Warunkiem zastosowania takiego rozwiązania jest posiadanie przez pacjenta części własnego uzębienia lub uzupełnień stałych.
Proteza szkieletowa zawsze obejmują obie strony łuku zębowego (górnego lub dolnego). Nawet jeżeli nie brakuje zębów po drugiej stronie. To konieczne aby zapewnić równomierny rozkład sił nacisku podczas żucia.
Fot. 1 Proteza szkieletowa
Protezy osiadające
Protezy osiadające wykonane są w całości z akrylu. Mogą być to zarówno protezy częściowe (obejmujące fragment łuku zębowego) albo całkowite, przeznaczone do uzupełnienia szczęki lub żuchwy bez naturalnych zębów lub implantów. Protezy osiadające oprócz zębów składają się również z płyty protezy, czyli akrylowego podniebienia w protezie górnej oraz akrylowego łącznika na powierzchni językowej dziąseł w protezie dolnej – elementy te łączą zęby oraz zapewniają utrzymanie protezy na swoi miejscu.
Osiadające protezy akrylowe mogą być wzmacniane siatką (protezy szczęki), lub łukiem (protezy żuchwy). Istotne, alby elementy te były odlewane, a nie doginane, dzięki temu będą bardzo wytrzymałe, co zapobiega złamaniom protez, zdarzającym się przy protezach bez wzmocnień.
Proteza osiadająca przylega do podniebienia i może być dodatkowo stabilizowana w jamie ustnej za pomocą kleju lub kremu do protez.
Fot. 2 Proteza osiadająca
Protezy bezklamrowe
Protezy bezklamrowe mocowane mogą być na zatrzaskach, zasuwach i koronach teleskopowych. Jak wygląda zastosowanie zatrzasków w protezach bezklamrowych?
Na zębach własnych lub implantach przytwierdzane są za pomocą cementu stomatologicznego zatrzaski lub zasuwy. W protezach z kolei osadzone są dopasowane odpowiednio do zatrzasków lub zasuw gniazda. Takie uzupełnienia nie wymagają stosowania kleju mocującego protezy do podniebienia i pozwalają uzyskać bardzo dobry efekt estetyczny: gniazda mocujące są ukryte z protezie i niewidoczne z zewnątrz. Protezy bezklamrowe minimalizują prawdopodobieństwo poluzowania się lub wypadnięcia protezy z ust podczas jedzenia, rozmowy, czy wstrząsów, związanych np. z aktywnością fizyczną. Protezy bezklamrowe mają szerokie możliwości zastosowania. Można je wykorzystać zarówno jeśli pacjent ma swoje własne zęby, jak i przy ich całkowitym braku. Wtedy zatrzaski lub zasuwy mocuje się na implantach.
Fot. 3 Proteza bezklamrowa
Protezy akronowe
Proteza akronowa nie posiada metalowej konstrukcji i przypomina pod tym względem protezy osiadające. Od tradycyjnych protez osiadających różnią ją to, że jest elastyczna. Akron (acronit, acron) z którego jest wykonana to tworzywo termoplastyczne, dzięki czemu bardzo dobrze przylega do tkanek w jamie ustnej.
Proteza akronowa mocowana jest dzięki zaczepom trzymającym się na zębach pacjenta. Zaczepy te wykonane są także z akronu w kolorze dziąsła, a nie z metalu, co zapewnia lepszy efekt estetyczny. Protezy akronowe, podobnie do tradycyjnych protez osiadających mogą być stosowane w przypadku całkowitego braku zębów. Im większa liczba zębów własnych pacjenta, tym lepsza retencja, stabilizacja i u trzymanie protezy w ustach.
Jak długo można używać protezy ruchome?
Nasze uzębienie, dziąsła i kości podlegają z wiekiem zmianie. Powoduje to, że protezy po kilku latach mogą nie być już dopasowane tak dobrze, jak zaraz po ich wykonaniu. Na ogół proteza ruchoma pozostaje dopasowana idealnie przez około 5 lat. Po tym czasie należy ją zwykle wymienić. Zawsze jednak dentysta po badaniu może stwierdzić że dopasowanie nadal jest dobre i można poczekać jeszcze z wymianą. Istotne jest to, czy proteza nie wykazuje znacznych ruchomości, oraz pasuje w zgryzie. Zużycie protez odbija się nie tylko na ich mocowaniu, ale także estetyce. Materiały mogą ulegać przebarwieniu lub uszkodzeniom, szczególnie w przypadku nieodpowiednich zabiegów higienicznych. Czasem dochodzi także do uszkodzeń mechanicznych, szczególnie w przypadku protez osiadających wykonanych bez wzmocnienia.
Autor: lek. dent. Szymon Chełstowski
W gabinecie TWÓJ DENTYSTA doktor zajmuje się chirurgią stomatologiczną, implantologią, protetyką i stomatologią zachowawczą.
