Ortodoncja jest dziedziną stomatologii, która zajmuje się diagnozowaniem oraz leczeniem wad zgryzu i nieprawidłowości w obrębie narządu żucia. Istotnym elementem tej dyscypliny jest profilaktyka oraz wczesne wykrywanie nieprawidłowości, co w późniejszym czasie może pomóc uniknąć skomplikowanych procedur leczenia. Zwracanie uwagi na prawidłowy rozwój zębów i zgryzu u dzieci to fundament zdrowia jamy ustnej w przyszłości.
Wady zgryzu u dzieci – jakie mają przyczyny?
Różnią się one zarówno pod względem etiologii, jak i pod względem skutków, które mogą nieść dla zdrowia i funkcjonowania całego organizmu. Przyczyny wad zgryzu można podzielić na:
- Genetyczne – dziedziczenie po rodzicach tendencji do pewnych wad zgryzu, takich jak np. skrzywiona szczęka lub nieprawidłowe ułożenie zębów.
- Środowiskowe – mające związek ze złymi nawykami oralnymi (ssanie kciuka, stosowanie smoczka po 3. roku życia), nieprawidłowym oddychaniem (przez usta zamiast nosem), niewłaściwą dietą oprócz jakości także konsystencja posiłków ma znaczenie (miękkie jedzenie, które nie stymuluje prawidłowego rozwoju mięśni żuchwy oraz kości szczęki).
- Inne czynniki – takie jak wypadki lub choroby, które mogą doprowadzić do zmian w obrębie jamy ustnej.
Ważne jest, aby rodzice byli świadomi wspomnianych przyczyn, gdyż wczesne ich rozpoznanie może umożliwić szybkie podjęcie kroków w celu korekty i zapobiegania dalszemu pogłębianiu się wady.
Dlaczego warto odwiedzić z dzieckiem ortodontę?
Regularne wizyty u ortodonty nie mają na celu jedynie estetycznego ulepszenia wyglądu uśmiechu dziecka, ale przede wszystkim zapewnienia prawidłowej funkcji żucia, mowy oraz oddychania. Wady zgryzu mogą prowadzić do problemów z wymową, trudności w konsumpcji pokarmów, a także do przewlekłych bólów głowy czy zaburzeń postawy ciała spowodowanych kompensacyjnym złym ustawieniem szczęki.
Ponadto, niewłaściwe ułożenie zębów utrudnia zachowanie właściwej higieny jamy ustnej, co może skutkować próchnicą i chorobami dziąseł. Przeprowadzenie leczenia ortodontycznego u dziecka jest również często prostsze oraz szybsze niż w późniejszym wieku, co jest wynikiem mniejszej oporności struktur kostnych i większej plastyczności tkanek.
Kiedy pierwsza wizyta z dzieckiem u ortodonty?
Zaleca się, aby pierwsza wizyta u ortodonty miała miejsce wtedy, gdy dziecko ukończy 6-7 lat, co jest związane ze zmianą uzębienia mlecznego na stałe. Jest to istotne ze względu na możliwość wczesnego wykrycia nieprawidłowości w rozwoju zgryzu i szybszego podjęcia niezbędnych działań korygujących. Podczas tej wizyty ortodonta dokonuje oceny ogólnej sytuacji w obrębie jamy ustnej dziecka, w tym stanu zębów, wzajemnego położenia szczęk oraz funkcji mięśni żuchwy.
Jednakże, w przypadku zauważenia przez rodziców pierwszych oznak nieprawidłowości (np. trudności z gryzieniem, niezwykły sposób zamykania ust), zalecane jest zapisanie dziecka na konsultację nawet przed tym okresem. Wykwalifikowany ortodonta będzie mógł ocenić, czy obecne symptomy wymagają wdrożenia leczenia, czy też można poczekać i obserwować rozwój zgryzu dziecka.
Kiedy warto udać się z dzieckiem do gabinetu ortodontycznego?
Podjęcie decyzji o wizycie w gabinecie ortodontycznym powinno być podyktowane kilkoma istotnymi czynnikami, szczególnie jeśli dziecko ukończyło już 6-7 lat i zbliża się do etapu zmiany uzębienia mlecznego na stałe. Należy obserwować takie symptomy, jak:
- Nieprawidłowe zamykanie ust – jeśli zęby lub usta dziecka nie zamykają się prawidłowo, może to być sygnał problemów ze zgryzem.
- Problemy z gryzieniem i żuciem – trudności z rozdrabnianiem pokarmu mogą wskazywać na nieprawidłową pracę szczęk.
- Widoczne przesunięcia zębów – gwałtowna zmiana położenia zębów, zwłaszcza kiedy te nowe wyrastają za mocno obrócone lub przesunięte względem poprzednich.
- Ssanie palca – długotrwałe ssanie kciuka lub innych przedmiotów po trzecim roku życia.
- Problemy z wymową – niektóre wady wymowy mogą wynikać z nieprawidłowego położenia zębów lub szczęki.
- Nadmierne ścieranie się zębów – nietypowa abrazja może świadczyć o nieprawidłowym kontakcie zębów górnych z dolnymi.
Rodzice powinni też zwrócić uwagę na profilaktyczne przeglądy ortodontyczne, które są zalecane nawet wówczas, gdy nie zauważają żadnych wymienionych wyżej symptomów. Profilaktyczna konsultacja pozwala na wczesne wykrycie i ewentualną korektę problemów zanim stworzą poważniejsze komplikacje.
Jak może wyglądać korygowanie wad z gryzu?
Proces korygowania wad zgryzu jest zindywidualizowanym planem działań, dobranym do potrzeb i konkretnych problemów dziecka. Aparaty ruchome zazwyczaj są stosowane u dzieci w młodszym wieku, które mają wciąż w trakcie rozwoju szczęki. Aparaty te mogą korygować prostsze problemy z ustawieniem zębów oraz, w niektórych przypadkach, wspomagają prawidłowy rozwój szczęk. Stałe aparaty – metalowe lub estetyczne, przyklejane do zębów, pozwalają na bardziej skomplikowane manipulacje i są użyteczne szczególnie przy znacznych wadach zgryzu.
Aparaty funkcyjne mają na celu korygowanie stosunków między szczękami, często stosowane przed założeniem aparatu stałego lub razem z nim. Aparaty retencyjne są stosowane najczęściej po zakończeniu leczenia aparatem stałym w celu utrzymania zębów w nowej, właściwej pozycji. Czasami niezbędne są ekstrakcje zębów stałych , gdy brakuje miejsca dla prawidłowo ustawionych zębów czy szczęk. W przypadku skrajnych wad zgryzu, które nie mogą być skorygowane samymi aparatami stosuje się interwencje chirurgiczne.
Ortodonta po szczegółowej analizie problemu i po przeprowadzeniu niezbędnych badań, takich jak zdjęcia rentgenowskie czy odciski zębów, opracowuje plan leczenia. Rodzice i dziecko są informowani o oczekiwaniach, długości trwania leczenia i jego etapach, a także o koniecznych zmianach w nawykach.
Dlaczego wiec warto korygować wady zgryzu?
Nieprawidłowy zgryz, choć często bywa pomijany w wczesnym dzieciństwie, może mieć znaczący wpływ na wszelkie aspekty życia – od zdrowia, przez estetykę, aż po samopoczucie psychiczne. Wizyta u ortodonty nie powinna być odkładana, a profilaktyczne kontrolne badania ortodontyczne są równie ważne, co regularne wizyty u stomatologa. Inwestycja w zdrowy uśmiech to długoterminowe korzyści dla ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia dziecka, a wczesna interwencja ortodontyczna często skraca czas oraz obniża koszt leczenia wad zgryzu w przyszłości.
Więcej informacji znaleźć można między innymi na stronie jednego z wrocławskich gabinetów ortodontycznych OrthoTeam (https://orthoteam.pl/ortodoncja-wroclaw/)